Alberto Badaracco (1930-1999)

Door Christel Monsanto

Dit artikel verscheen eerder in druk in de Archiefvriend van april 2022

Mijn artikelen over de architecten die in de 20e eeuw in Curaçao werkten, ga ik voortzetten met Alberto Badaracco (30 november 1930 – 23 maart 1999). In tegenstelling tot de meeste andere architecten die in de naoorlogse periode op Curaçao bouwden, was hij een yu di Korsou, maar valt toch een beetje tussen wal en schip wat het tijdschema betreft. Hij trad ongeveer in 1966 op Curaçao in de schijnwerpers als ontwerper en bleef werken tot aan zijn dood in 1999. Dat is misschien de reden dat hij in het boek van Ronald Gill (1) wel in de tekst sporadisch genoemd werd, maar achterin bij de opsommingen van de uitgevoerde ontwerpen ontbreekt.

Familie Badaracco 
Grootvader Alberto Pablo Badaracco was oorspronkelijk van Italiaanse afkomst (1870 – 1930). Hij vestigde zich vanuit Caracas op Curaçao, trouwde met het half-joodse meisje met Curaçaose wortels Abigael Myerston en begon Hotel Americano aan het Brionplein. Daarna was een oom van de architect en zoon van de oprichter, ook weer een Alberto Baderacco, daar hotelier. Deze zoon overleed op maar 41-jarige leeftijd in 1941 omdat hij zijn hele leven een zwak gestel had sinds hij als kind aan reumatische koorts leed. Hotel Americano bestond tot 1969, toen het afbrandde tijdens de rellen van 30 mei.

De ouders van de architect waren Roberto Badaracco (1903 – 1969) en de Colombiaanse Olga de Castro Guerlain (1909- 2007) uit Barranquilla. De oudere generatie Badaracco ligt begraven in het familiegraf op de katholieke begraafplaats aan de Roodeweg. De kinderen van het voornoemde echtpaar met architect Alberto als oudste, zijn allemaal op Curaçao geboren; hij had twee broers en drie zussen. In een interview zei Alberto eens dat hij 10 jaar in Italië gestudeerd had. Feit is, dat hij en zijn Nederlandse vrouw bij het overlijden van zijn schoonvader Beeren, een textielfabrikant uit Weert, in 1964 in Milaan woonde. Uit het huwelijk is dochter Eleonora geboren die nu in Zwitserland leeft. Kort nadat Badaracco weer op Curaçao kwam wonen, scheidde hij van zijn vrouw. Daarna leefde hij eerst alleen bij de jachthaven en later tot aan zijn overlijden met een Nederlandse kapster. Zijn kantoor was gedurende lange tijd aan de George Maduroweg gevestigd.

Van Badaracco is bekend dat hij altijd zijn trompet bij zich had en tijdens openingen of andere bijeenkomsten gevraagd of ongevraagd een muzikale bijdrage aan het gebeuren leverde. In 1955 was hij tijdens het carnaval prins Ali Baba (2). De krant besteedde daar heel veel aandacht aan en schreef o.a.: “Wel, met een Prins zoals Alberto Badaracco, de man die het gehele volk op zijn hand heeft, moet zoiets slagen. Er was een grote menigte op de been, groter dan in 1954, die de Prins spontaan en enthousiast toejuichten.”
Badaracco hield ook lezingen over architectuur, onder andere in het Curaçaosch Museum en was lid van commissies, bij voorbeeld voor uitzendingen van lokale kunstenaars naar evenementen in het buitenland. Rond 1975 was hij drijvende kracht achter de oprichting van Sociedat di Architecto i Ingenero Antillano (S.A.I.A.), die nog steeds bestaat.

Havenkantoor (harbour office) 
Net als in mijn vorige artikel over Ben Smit (3), zal ik voor Badaracco een paar voorbeelden die ik bijzonder interessant vind nader toelichten en de overige ontwerpen in chronologische volgorde noemen. Een belangrijke opdracht voor Badaracco moet het havenkantoor geweest zijn. Bij dit gebouw, net zoals bij het gebouw van de ABN bank op Pietermaai en het voormalige Anthony Veder gebouw (nu Omni), is zijn stijl en vormentaal goed zichtbaar. Blokkendozen met strakke lijnen en als opvallend kenmerk het zwaartepunt vaak aan de bovenkant van de gevels, waardoor de gebouwen topzwaar maar krachtig overkomen. Zelfs bij de gevel van het substation van Aqualectra, op de hoek van het Julianaplein, liet hij de bovenkant van de zijgevel een paar centimeter naar voren verspringen om hetzelfde effect te bereiken.

Op dit moment (2022) is het “Harbour Office” alleen vanuit het water van de Sint Anna baai goed te zien. De strategische ligging aan de voet van de berg van Fort Nassau waarborgt een uitstekende zicht op het binnenkomende en uitvarende scheepsverkeer van de haven in het Schottegat. Tot voor kort, toen de bedrijven in de haven nog tot de grootste werkgevers van het eiland behoorden, was het een drukke verkeersroute. Het oude havenkantoor stond op een even strategische plek aan de Handelskade.Na de rellen van 1969 was het de bedoeling van de overheid om dat verouderde gebouw als ruilobject te gebruiken ter compensatie van zakenlieden die 30 mei schaden hadden geleden. Vanaf 1970 werd er aan de ontwerpen voor het nieuwe kantoor gewerkt. In 1974 berichtte de Amigoe (4) dat de Nederlandse overheid met een financiële bijdrage van 790.000 gulden in de nieuwbouw zou participeren, terwijl de inbreng van de lokale overheid zou bestaan uit de constructie van een kade met een lengte van tachtig meter. Uiteindelijk vond de officiële opening plaats door gedeputeerde Augustin Diaz op 27 juni 1979.

Monument voor de overledenen
Als men op dit moment de naam Badaracco googelt komt meestal als topresultaat het monument aan de oprit aan de Pundazijde van de Koningin Juliana brug te voorschijn. De in aanbouw zijnde brug stortte op 6 november 1967 in.Het monument ter herdenking van de slachtoffers werd in 1974 naar een ontwerp van Badaracco opgericht. Op de plaquette staan de namen van de zestien mannen die bij de ramp omkwamen: Benita, van Daele, Everitz, Ignacio, Iparraguirre, Jansen, de Jongh, Lingstijling, Margarita, Renkema, van Rijswijk, Rottier, Silie, Vlijtig, Windt en de Witte. De sombere grijze kleur van de in de hemel wijzende en in cement gegoten strakke blokken moeten de brokstukken van de droevige gebeurtenis verbeelden. Het is geen pretje om er naar te kijken. Men zou kunnen zeggen, dat Badaraco met dit monument precies weergeeft welk intense gevoelens van rouw overheersten en hoeveel tranen van smart de achtergeblevenen hebben vergoten. Nog steeds wordt de ramp op die plek ieder jaar herdacht. (foto hieronder)

Lijst van uitgevoerde opdrachten (niet volledig) met enkele aanmerkingen

1966: De Country Inn (nu Trupial Inn) ontvangt zijn eerste gasten. Badaracco had de inrichting van de kamers verzorgd, Henk Nolte was de architect van de appartementen, toen nog zonder terrasjes. Bouwheer was Frank (Pancho) da Costa Gomez.
1968/1970: verbouwing van de voormalige Loge de Vergenoeging voor de Bank of America, aan het Wilhelminaplein.
1970: de eerste plannen worden ontworpen voor een nieuw havenkantoor. Het werd op 27 juni 1979 door Augustin Diaz geopend.
1972: start bankgebouw ABN Pietermaai, investering 2,5 miljoen gulden.
1974: Alberto Badaracco ontvangt de Cola Debrotprijs.
1982: begin bouw substation Montagne, opening op 11 november 1982. Kodela had in 1977 de bedrijfsvoering van Ogem overgenomen. Sindsdien had de maatschappij, volgens directeur Mario Evertsz, 47 miljoen gulden geïnvesteerd zonder financiële bijdrage door de overheid. Toen kennelijk financieel een gezond bedrijf.
1982 – 1984: Anthony Veder gebouw, spantenbier 19 november1982, inwijding 4 juni 1984, opgeleverd met negen maanden vertraging omdat hoofdaannemer Albo failliet was gegaan. De bouwkosten waren geraamd op vier miljoen gulden.
1987: bouw International Trade Center in volle gang, projectontwikkelaar Eduardo Halabi.
1989: substation Pietermaai. De moeder van architect Badaracco had de eer het lint door te mogen knippen op 14 december 1989.
Diverse woonhuizen, jaartallen niet bekend.
1999: realisatie particulier initiatief van Seru di Orashon door de zakenman Piet Campman en zijn vrouw Carmen Zielinski aan de Jan Noorduynweg. Voor de fundering/verankering van het betonnen kruis op de heuvel waren uitvoerige berekeningen nodig. De kapel is ook een ontwerp van Badaracco. Toen de architect in 1999 overleed, was het project nog niet afgesloten.

 Noten:
1. Ronald Gill, Een eeuw architectuur, 2000
2. Amigoe van 21.2.1955
3. Archiefvriend, Jaargang 27, nr.3/4, 2021
4. https://www.delpher.nl/nl/kranten