panorama

Het muntenmuseum op Scharloo

muntenmuseum

Op 23 maart was er een excursie naar het Muntenmuseum van de Centrale Bank in Scharloo. In verband met de ruimte in het museum was het aantal personen dat kon deelnemen helaas beperkt.

De tentoonstelling liet de geschiedenis zien van het betalingsverkeer op Curaçao en in de (voormalige) Nederlandse Antillen. Van ruilhandel vanaf het tijdperk van de kralen als ook de munten-stelsels tijdens de Spaanse, Franse, Deense, Engelse en Nederlandse koloniale perioden tot en met de gangbare ‘eigen’ munten vanaf 1954 tot op heden. Wijlen onze Vriend Pieter Swakhoven heeft destijds als numismaticus een interessante bijdrage geleverd.

De rondleiding was onder leiding van Etlanze de Lannoy en haar collega's en er was tevens een presentatie over de functies van de Centrale Bank. Daarna was er in bijbehorende Art Gallery gelegenheid om een tentoonstelling te bezichtigen van door lokale kunstenaars vervaardigde sieraden, schilderijen en beelden.


 

Het schiereiland van Caracasbaai

Op 3 maart waren de Vrienden op uitnodiging van ir. Michael Newton van de Stichting Pro Monumento op excursie naar het Schiereiland van Caracasbaai. Tevens was Yvette Raveneau van de actiegroep Amigu di Tera aanwezig.

alt

In een tegenreactie op de plannen voor grootschalige toeristische ontwikkeling op het schiereiland met een megapier, hotels, appartementencomplexen en een shoppingmall, hebben zeven niet-gouvernementele organisaties (Ngo’s) in 2010 een ‘uitwerkingsplan’ (een soort bestemmingsplan) hiervoor opgesteld. Uitgangspunt hierbij is om af te zien van grootschalige bouwprojecten en het schiereiland uit te roepen tot een “Parke Nashonal”, waar de lokale bevolking en de toerist kunnen recreëren en genieten van de natuur. Een nationaal park op het schiereiland, gemanaged door een beheersorganisatie, past ook in de duurzame ontwikkelingsvisies, o.a. van de United Nations, waar een balans moet worden gevonden tussen ecologische, economische en sociale ontwikkeling. Dit uitwerkingsplan is te bekijken op www.caracasbaai.org.

Tijdens de rondleiding werd op dit plan, waarvan ProMo initiator is, nader ingegaan en was ruime gelegenheid hierover van gedachten te wisselen. Niet alleen de bekende gebouwen zoals Fort Beekenburg en het Quarantainegebouw werden bezocht maar ook enkele fraaie natuurgebieden.

Na 's morgens vroeg bij de parkeerplaats naast de rotonde te hebben verzameld werd er met zo min mogelijk auto's van punt naar punt gereden. De eerste stop was bij het binnenwater met een uitleg van mw. Raveneau. Daarna bij Fort Beekenburg, waar men de kans kreeg om het fort uitgebreid te verkennen, het Quarantainegebouw en het daar naastgelegen uitzichtpunt waar zich ook restanten van de Ruiterpost bevinden. Van hieruit ging het naar het meest oostelijke deel van het gebied bij de ingang van het Spaanse Water. Hier werd nader ingegaan op de bedreiging van de mangrovebossen en de daar nog aanwezige Grote Kroonslakken (karkó). Er waren nog stops bij het hoger gelegen plateau met een fraai uitzicht op het Quarantainegebouw, bij de mangroves achter de loods en tenslotte bij het uitzichtpunt over het Spaanse Water.

Het was een bijzonder leerzame en aangename ochtend.

 


Lezing Professor Emmer


De eerste activiteit in het nieuwe jaar was een lezing in een nagenoeg volle zaal van het auditorium van de Openbare Bibliotheek door emeritus hoogleraar Prof. Dr. P.C. (Piet) Emmer, getiteld "Wie heeft de slavernij afgeschaft?".

Na de opening en het welkomstwoord door Josette leidde Els de spreker in.

Velen konden zich de heer Emmer nog wel herinneren van de zeer boeiende lezing, welke hij voor de Vrienden heeft gegeven in 2006. Piet Emmer was jarenlang als hoogleraar verbonden aan de Universiteit van Leiden en geldt als een specialist op het gebied van slavernij en immigratie. Hij is auteur van onder andere “De Nederlandse slavenhandel 1500–1850” en “The Dutch in the Atlantic Economy 1580-1880”.
lezing-2012-Emmer

De spreker ging in zijn lezing in op de de verschillende theorieën welke oorzaken geleid hebben tot de afschaffing van de slavernij. Kwam dit bijvoorbeeld door de opkomst van de industrialisatie, toenemend verzet van de slaven of kwam dit door de abolitionisten? Hij deed dat in de vorm van een pleidooi, waarbij zowel argumenten voor als argumenten tegen de verschillende theorieën aan bod kwamen. Eén van die punten was dat geconcludeerd kon worden dat de slavernij voor bepaalde artikelen (o.a. suiker en katoen) rendabel was tot aan de afschaffing van de slavernij. Het was uiteindelijk aan de zaal om een oordeel te vellen en er kwamen na afloop uit het publiek veel vragen en meningen naar voren.

Zowel voor als na de lezing maakten de aanwezigen druk gebruik van de gelegenheid om nieuwjaarswensen uit te wisselen. Na afloop werd er door het bestuur een nieuwjaarsborrel geschonken.


Open House Nationaal Archief

Speciaal voor de Vrienden organiseerde het Bestuur in samenwerking het Nationaal Archief op zaterdag 5 november j.l. een Open House.

Om 10.00 uur werden de Vrienden in het nieuwe auditorium welkom geheten door de voorzitter Josette Vos, waarna de heer Erwin Gibbes van het Archief een uitleg gaf over de taken en werkzaamheden van het Nationaal Archief. Hierna werden drie groepen gevormd die, elk onder leiding van een archiefmedewerker, de diverse afdelingen bezochten. Door de medewerkers waren op iedere afdeling stukken klaar gelegd, zodat men een idee kon krijgen wat er zoal in de archieven te vinden is.
Bij de restauratieafdeling werd door Peter van Dijk een uitleg gegeven over het restaureren van oude stukken. Ook kregen de Vrienden de gelegenheid om in een van de afdelingen van het nieuwe depot een kijkje te nemen.

Na afloop kon men met een hapje en drankje nog even napraten op de voorgalerij van het prachtig gerestaureerde gebouw.

 


Speurtocht in Punda


Op 18 september vond er een speurtocht langs de historische gebouwen van Punda plaats. Het vertrek- en eindpunt lag op het Wilhelminaplein en de tocht bestond uit een een blinde kaart, een vragenlijst en fotobeelden. Elke vraag leverde een letter op en al die letters samen vormden een woord waarvoor extra punten te verdienen waren. Foute antwoorden leverden echter strafpunten op.

stadhuis-2011De deelnemers liepen de route in groepjes van 3 tot 5 personen en de meesten deden daar een kleine twee uur over. Om de 5 minuten vertrok er een groep, na een aantal laatste instructies van Els die zich onder het standbeeld van Koningin Wilhelmina had geposteerd. Zij was ook degene die deze tocht had bedacht, uitgezet en vele malen nagelopen op fouten en wijzigingen. Vanaf het Wilhelminaplein ging de route langs de Tempel, via de boogjes terug naar het Wilhelminaplein, door Fort Amsterdam en zo verder zigzaggend door de straten en steegjes van Punda.

De eerste groep vertrok om 9 uur en was tegen 11 uur weer terug om de antwoorden in te leveren. De rest volgde snel daarna. Bij het eindpunt werden de antwoordlijsten ingeleverd en kreeg men naar keuze awa di limoenchi, cola, juice of water en een krentenbol of pastechi.
Daarna was het aan de jury om de antwoorden te controleren en de uitslag bekend te maken. Opmerkelijk genoeg was er geen enkele groep die het juiste woord wist te vinden.


De Asjkenazische Gemeenschap op Curaçao

Voor de lezing van Jeannette van Ditzhuijzen van 11 mei j.l. was er een grote belangstelling. Omdat de capaciteit van het auditorium in de Openbare Bibliotheek beperkt is, was het bestuur zelfs genoodzaakt om een stop in te voeren op het aantal aanmeldingen.

Ditzhuijzen

Jeannette van Ditzhuijzen, een zeer vlotte spreekster en auteur van het boek ‘Een sjtetl in de tropen’, verhaalde over de komst van de eerste Asjkenazische joden naar Curaçao. Waarom verlieten zij hun vaderland en hoe kwamen zij op Curaçao terecht? Hoe verging het hun in die eerste, moeilijke beginjaren? De lezing werd opgeluisterd met tal van oude foto’s en documenten. Hiervoor werden ook foto’s gebruikt die niet in het boek zijn opgenomen.
De toehoorders kregen foto’s te zien van een zeer jonge Spritzer, van zijn latere zakenpartner Fuhrmann en hun befaamde juwelierszaak. Maar ook van de jonge graanhandelaar Gerstenbluth, die, omdat zijn zending graan onderweg was bedorven, berooid in het Caribisch gebied aankwam en tijdens een bunkerstop op Curaçao emplooi vond. Vooral voor het oudere publiek waren de foto’s een beeld van herkenning.
Na afloop was er volop gelegenheid om onder het genot van een drankje na te praten met Van Ditzhuijzen en elkaar. Het bestuur van de Vrienden kon terugzien op een zeer geslaagde lezing.


Onbekende forten en batterijen op Curaçao

In samenwerking met de Faculteit der Technische Wetenschappen van onze universiteit was er een lezing door onze Vriend Drs. François van der Hoeven over "De onbekende Forten en Batterijen op Curaçao".

FrancoisFrançois van der Hoeven is sociaal geograaf, was in de jaren zeventig leraar op het Peter Stuyvesant College en in de jaren tachtig en negentig werkzaam op Sint Maarten. Sinds 1995 woont hij weer op Curaçao en is actief in de Stichting Maritieme Archeologie Curaçao (Stimacur) en de Werkgroep Archeologie van NAAM (National Archeological Anthropological Memory Management).

Samen met Fred Chumaceiro begon hij in 2008 aan wekelijkse speurtochten naar overblijfselen uit het verleden. Het eerste jaar wisselden zij van alles af, plantages, ruïnes, zoutpannen en grotten met indianen-tekens. Een jaar later bezocht François van der Hoeven voor het eerst de kaartenafdeling van ons Nationaal Archief om te kijken of er iets over Fort Collenburg te vinden was .... en dat was er. Naar aanleiding van die informatie vond hij het fort terug. Niet veel later zag hij de kaarten van Creefts uit 1784 en 1785 met daarop een groot aantal onbekende forten! Aan de hand van die kaarten en ook de Werbata kaarten uit 1906 en de latere kadasterkaarten is hij naar elk onbekend fort gaan zoeken. Dit leidde tot de herontdekking van een groot aantal forten en batterijen waarover de reguliere geschiedenis niets vertelde of er van uit ging dat ze geheel verdwenen waren. Een groot aantal is inmiddels officieel tot monument verklaard.

Na het welkomstwoord door de voorzitter werd de spreker verder ingeleid door zijn voormalig collega en teamlid van de Werkgroep Archeologie van NAAM, de heer Charles do Rego.

De lezing zelf werd gelardeerd met de kaarten van Creefts, hedendaagse beelden, oude foto's en kaarten van Werbata. Er werd van elk fort(je) aangegeven waar de restanten werden gevonden en of dat klopte met de locatie zoals die op de kaarten van Creefts werd opgegeven.

Een foto collectie van deze lezing is te vinden in de Foto Galerijen.

Na afloop werd er zoals gebruikelijk op de patio onder het genot van een drankje nagepraat.


Excursie naar NAAM

De eerste activiteit van het nieuwe jaar was een bezoek aan NAAM* op donderdagmiddag 13 januari.
In haar inleiding memoreerde Josette Vos over hetgeen er in het afgelopen jaar allemaal was georganiseerd en volbracht. Ook gaf zij een aantal onderwerpen aan waarover in het komende jaar lezingen zullen worden gehouden, onder andere over onze gouverneurs en onze forten.
Daarna gaf zij het woord aan mevrouw drs. Ieteke Witteveen, directeur van NAAM, die uitleg gaf over het werk en de doelstellingen van deze stichting. Vervolgens was er een rondleiding door de collectiebeheerder Lida Pandt en de stafleden Amy Victorina en Su Girigori, respectievelijk in archeologie en antropologie gespecialiseerd.
Tevens was er gelegenheid tot bezichtiging van de tentoonstelling  ‘Skol di Antes / de schoolklas van vroeger’ met lesmateriaal en schoolmeubilair uit de jaren vijftig van de vorige eeuw. Deze expositie is nog tot 31 januari 2011 te bewonderen.
instituut NAAMDe tentoonstelling "Téduki na Kaminda" zou eigenlijk al moeten zijn afgelopen, maar werd speciaal voor ons bezoek enkele dagen verlengd.


Na afloop was er gelegenheid om met elkaar te toosten op het nieuwe jaar. Hierbij presenteerde onder meer Els Langenfeld haar onlangs uitgekomen boek aan de Vrienden: Verhalen uit het Verleden, deel 2..

* NAAM (National Archaeological Anthropological Memory Management) is gehuisvest aan het Johan van Walbeeckplein 13  te Pietermaai. Hun website is te bereiken op http://www.naam.an

 


Filmavond

 

Op 13 oktober was er een bijzondere filmavond in het auditorium van de openbare bibliotheek.

 

Voor Museum Savonet zijn door Felix de Rooy films samengesteld die betrekking hebben op de thema’s die in het museum worden belicht. Hieruit heeft het Bestuur een selectie gemaakt van vier films, die door de Stichting Carmabi aan de Vrienden beschikbaar zijn gesteld voor een eenmalige vertoning.

De onderwerpen waren: de geschiedenis van Curaçao en de plantage vóór 1863, de plantage Savonet na 1863, het leven van de arbeiders en de voedingsgewoonten op Curaçao. In de films waren veel foto’s en documenten opgenomen, delen van interviews met de oudere bevolking van de plantage, afgewisseld met muziek en zang.

De belangstelling was erg groot en zelfs meer dan verwacht, zodat op het allerlaatste moment nog extra stoelen werden aangevoerd om iedereen in de overvolle zaal een zitplaats te kunnen geven.

Het batig saldo van de avond werd gedoneerd aan de stichting Carmabi, die belangeloos de films aan de Vrienden heeft uitgeleend.


 

 

 

Binnen de stadsmuur van Punda

Op 23 augustus werd er door onze Stichting, in samenwerking met de Faculteit der Technische Wetenschappen van de Universiteit van de Nederlandse Antillen, een lezing georganiseerd met als onderwerp "Binnen de stadsmuur, Punda in de 19de eeuw".

Spreekster was ons bestuurslid Els Langenfeld, die in 2009 cum laude afstudeerde aan de Technische Faculteit van de UNA. Zij heeft samen met haar echtgenoot Henk drie boeken geschreven over de historie en restauratie van een monument: “Belvedère in oude glorie hersteld”, “Groot Davelaar en den plantagie Welgelegen” en “Tussen dood en recht, van begraafplaats tot Openbaar Ministerie”. Daarnaast is zij de auteur van “The past, a present for our Future” over landhuis Rooi Catootje en de daarin gevestigde Mongui Maduro bibliotheek, en “Verhalen uit het Verleden.” Sinds oktober 2003 schrijft zij historische verhalen in het Antilliaans Dagblad; meer dan 200 artikelen zijn sindsdien in die krant verschenen.zaal UNA

Voor een volle zaal met belangstellenden besteedde zij niet alleen aandacht aan de bouw-kundige ontwikkeling van Punda, maar ook de bevolkingssamenstelling en het dagelijks leven in de 19e eeuw binnen de toenmalige stadsmuur kwamen aan de orde. Dit alles werd ruim voorzien van beeldmateriaal en gelardeerd met grappige of interessante anekdotes over gebeurtenissen in het 19e eeuwse Punda.

Naast het schrijven van boeken zet Els zich ook in voor het inventariseren en digitaliseren van historische informatie. Bij het Nationaal Archief liggen reeds de volgende overzichtslijsten ter inzage: De plantages met hun aliassen; alle slaveneigenaren tussen 1839 en 1863 en de uitbetalingen aan de slaveneigenaren bij de afschaffing van de slavernij op 1 juli 1863 en een overzicht van gestrafte slaven 1857-1863.  
Daarnaast heeft zij een overzicht samengesteld van: de bevolkingsstaten van 1838 tot 1883 en een overzicht van alle koopaktes van plantages en tuinen tussen 1780 en 1885 met hun eigenaren.

Dankzij een financiële bijdrage van het Prins Bernhard Cultuurfonds heeft Els een beperkt aantal boeken getiteld: “De Curaçaose bevolking in cijfers 1838 tot 1883” kunnen laten drukken. Hierin zijn van elke stadswijk (14 in totaal) en alle buitendivisies de bevolkingsstaten opgenomen. Op deze staten is de bevolking verdeeld in ‘geboren in de kolonie’, ‘geboren in Nederland’, ‘geboren elders’ en slaven. Maar ook verdeeld per geslacht en religie, aantal huizen in de wijk, veestapel, etc. Dit boek is van onschatbare waarde voor historici die onderzoek doen naar de samenstelling van de Curaçaose bevolking.

Els heeft voor eigen rekening een beperkt aantal boeken laten drukken getiteld “Plantages, tuinen en ‘kanoekjes’ met hun eigenaren, 1780 tot 1885”. Hierin zijn de gegevens opgenomen over de verkoop van plantages, tuinen en stukken grond, met de aktenummers waaronder de transportaktes in de archieven terug te vinden zijn. Dit boek maakt het voor onderzoekers een stuk gemakkelijker om de historie van een plantage, tuin of stuk grond te achterhalen.

Aan het einde van de avond werden aan de UNA bibliotheek, het Nationaal Archief, de Openbare Bibliotheek en de Mongui Maduro bibliotheek van elk boek twee exemplaren overhandigd. Na afloop was er zoals gebruikelijk gelegenheid om onder het genot van een drankje op de patio na te praten over deze bijzonder interessante lezing.

boeken


 

Rondleidingen Museum Savonet 

 

Eind juli / begin augustus heeft het Bestuur van de Vrienden enige rondleidingen in het Savonet Museum georganiseerd.

Het Museum Savonet is gevestigd in het Landhuis Savonet en de bijgebouwen; eigendom van de Stichting Carmabi. De restauratie van het landhuis met de bijgebouwen is onlangs afgerond.Het museum is ontworpen en ingericht door Felix de Rooy en René Wissink (van Atelier Argos), die zijn uitgegaan vande onderlinge afhankelijkheid tussen de mensen en hun culturen en tussen de natuur en cultuur. Ieder vertrek heeft een thema dat te maken heeft met het landhuis, de plantage, de eigenaren of de arbeiders van de plantage. In het landhuis zelf vinden we o.a.: het plantageleven vóór en na 1863, het leven van de “Shons” en de arbeiders, en de architectuur van het landhuis. Op de zolder: geboorte, huwelijk en dood. In de bijgebouwen: de Yaya, de hoedenvlechterij en over de producten van de plantage.
De geschiedenis wordt uitgebeeld d.m.v. objecten, films, documenten, foto’s en infopanelen.

cimg0144

De rondleidingen werden verzorgd worden door ons bestuurslid Helma Maduro - Molhuijsen, die jarenlang onderzoek heeft gedaan naar de geschiedenis van de plantage en ook betrokken is geweest bij de inrichting van het museum. Zij heeft o.a. meegewerkt aan de interviews, het bijeenbrengen van de documenten en de foto’s, waarbij nog niet eerder gepubliceerde foto’s uit privé collecties. Deze zijn verwerkt in de films en ook in het prachtige boek, samengesteld door Felix de Rooy en Helma Maduro, dat in de middenzaal te zien is. Het boek geeft de geschiedenis van de plantage van 1660 tot 1965 weer.
Zowel de infopanelen als het boek zijn in vier talen: Nederlands, Papiaments, Spaans en Engels.
In de achtergalerij is een tijdelijke foto- expositie van Eddy Wegman met zwart/wit foto’s uit de periode rond 1950.

De inrichting van het museum is klaar. De films, waarin interviews, documenten en foto’s zijn verwerkt over het betreffende thema, zullen deze maand worden geïnstalleerd, zodat het museum voor het publiek geopend kan worden.
De rondleidingen vonden plaats met kleine groepen, zodat een ieder de kans kreeg om alles goed te bekijken. De reacties van onze Vrienden waren zeer positief en zij willen zeker nog teruggaan voor het bekijken van de films en alle buitenruimtes.

De foto's van de rondleidingen zijn hieronder te bekijken.

 

 

Lezing over biografen en auto-biografen

Op 25 mei hield de heer Drs. Ronald R. Donk in de Openbare Bibliotheek een lezing met als onderwerp de historische betrouwbaarheid van Antilliaanse (auto-)biografen.

ronald donkRonald Donk studeerde geschiedenis aan de Katholieke Universiteit van Nijmegen en werkte in het basis-, voortgezet- en hoger onderwijs op Aruba en in Nederland.De afgelopen tien jaren hield hij onderwijsworkshops en lezingen op Curaçao. Met enige regelmaat publiceerde hij in ‘De Archiefvriend’. In 2009 publiceerde hij samen met anderen ‘Geschiedenis van de Antillen’. Nieuwe publicaties zijn in voorbereiding.
Hij gaf eerder lezingen voor de Vrienden in 2003 en in 2007.

In zijn lezing kwamen vragen aan de orde als:
-    Aan welke criteria moet een goede biografie voldoen?
-    Wat is het wezenlijke verschil tussen een biografie en autobiografie?
-    Wat hebben ‘Curaçaose’ (auto)biografen ons te vertellen?
-    Hoe betrouwbaar zijn de Antilliaanse autobiografieën voor een historicus?

Aan de hand van een aantal voorbeelden werd uitleg gegeven over hetgeen er aan (auto-)biografieën op Curaçao is verschenen en welke historische waarde hieraan moet worden toegekend. Ook werd kort ingegaan op het verschijnen van de vele Liber Amicorum.


Excursie naar Rooi Catootje

Rijdend over de Schottegatweg Oost zal het een ieder opvallen dat er naast de boekhandel door de MCB bank een nieuw kantoor wordt gebouwd. Minder bekend is dat vlak bij de rotonde nog een bouwproject plaats vond: direct naast het landhuis Rooi Catootje werd de nieuwe bibliotheek van de Stichting Mongui Maduro gebouwd.rooicatootje

 

Tot nu toe zat die bibliotheek in het landhuis zelf, maar barstte al vele jaren (figuurlijk) uit de voegen. Ook waren de klimatologische omstandigheden niet optimaal.Vandaag waren de Vrienden te gast bij het landhuis en bibliotheek en konden met eigen ogen zien hoe fraai deze nieuwbouw er uit zag.De gastvrouw mevrouw Ena Dankmeijer werd vertegenwoordigd door Ester van Haren die een uiteenzetting hield over de speciale collecties en de inrichting van hun nieuwe bibliotheek. In het landhuis vertelde Els Langefeld vertelde over de familie Maduro, de inrichting van het huis en over het ontstaan van de verzameling. Tevens werden de architectonische en bouwtechnische aspecten van de nieuwbouw door Michael Newton belicht.
Na een korte pauze in het hofje waarbij natuurlijk de traditionele pastechi en awa di lamoenchi niet ontbraken was er een rondleiding door het hofje, waar de heer Newton vertelde over het onderzoek dat daar heeft plaatsgevonden naar het stelsel van dammen en doorlaat-sluizen.
Het landhuis en het hofje staan sinds kort op de Monumentenlijst.

 



De website van de Stichting Mongui Maduro is te vinden op http://www.madurolibrary.org/


 

Wandeling in Punda

Het bestuur onder leiding van de nieuwe voorzitter organiseerde op 7 februari jongstleden een excursie naar Punda en Scharloo Abao.

Onder leiding van Vriend en kunsthistorica Gerda Gehlen, werd een wandeling gemaakt langs de vele monumenten in onze historische binnenstad. Daarbij werd door haar uitleg geven over de historie van Punda en de bouwgeschiedenis van de monumenten. De wandeling begon op het Gouvernementsplein en ging via het Fortplein en door de bekende winkelstraten in Punda, maar ook langs de daarachter gelegen steegjes waar velen van ons maar zelden kwamen.

Na een korte pauze op het Wilhelminaplein liep de groep via de Columbusstraat en de Kuiperstraat over de nieuwe brug naar Scharloo Abou, waar de rondleiding naast het Maritiem Museum eindigde.