- Details
Architect Frits Frederik Zingel (1920 – 1996)
door Christel Monsanto
Dit artikel verscheen eerder in druk in de Archiefvriend van september 2023
Zingel met maquette van Sertro Pro Arte (foto collectie familie Zingel)
Inleiding
Iedereen op Curaçao kent Sentro Pro Arte of de kerk in Brievengat, twee karakteristieke gebouwen ontworpen door de architect Zingel die vanaf 1946 actief was op het eiland. Frits F. Zingel was in Utrecht geboren op 30 oktober 1920 en is overleden in Curaçao op 11 mei 1996 (1). Hij bezocht de HTS in Nederland en trouwde daar met Ina Hibma, die in 2013 op Curaçao overleed. Zingel arriveerde in 1946 op Curaçao waar hij werd aangenomen als tijdelijk technisch assistent bij de Dienst Openbare Werken. Het echtpaar kreeg vier kinderen en het hele gezin stond later bekend om hun golftalent. Speciaal echtgenote Ina, die de eretitel “Mother of Golf” droeg, stond tot op hoge leeftijd op de golfcourse en participeerde in toernooien. Daarom is het ook niet verwonderlijk dat zoon Robert het golf spelen tot zijn beroep had gemaakt. Hij werkte als pro bij de Curaçaose Golfclub Asiento toen hij op vrij jonge leeftijd in 1994 plotseling overleed.
Net als in de artikelen over de eerder hier besproken architecten (2), zal ik een paar van de bijzonder prominente bouwwerken van Frits Zingel bespreken. Ik beperk me daarbij tot zijn activiteiten van vóór 1975. In 1958 richtte hij zijn eigen kantoor op, dat zich eerst in de Fuikstraat bevond en later in de Ooststraat, die nu bekend is als Kaya Zusternan di Schijndel. Zoals andere architecten heeft ook Zingel zijn eigen woonhuis ontworpen: heerlijk hoog gelegen met rondom vrij uitzicht en vol in de koelende wind. Voor deze artikelen heb ik literatuuronderzoek gedaan: ik heb o.a. het boek Een eeuw architectuur van Ronald Gill (2000) geraadpleegd en de uitgave Architectenbureau Zingel Broos van Werkhoven: Projecten '63-'70, verschenen in 1985 en online in de Amigoe (3).
- Details
Architect Hendrik Johan (Henk) Nolte 1915-1999
door Christel Monsanto
Dit artikel verscheen eerder in druk in de Archiefvriend van maart 2023
Portret Henk Nolte (1989)
Antoine Ghering heeft een serie portretten in postzegels omgezet, met o.a. ook Henk Nolte, met dank aan Verele Engels.
Jeugd en schooltijd
In een artikel in de Amigoe (1) lezen we vijftig jaar na dato dat de vader van de architect Henk Nolte met zijn gezin precies op 24 november 1924 op Curaçao arriveerde om hier te werken. Nolte (11 augustus 1915 Rotterdam – 25 maart 1999 Curaçao) bracht een groot deel van zijn jeugd door op Negropont, waar hij met zijn broers en zussen in de Shell-gemeenschap opgroeide. Hij bezocht op Curaçao de middelbare school en vertrok daarna naar Nederland voor een studie bouwkunde. Daar trouwde hij met Hennie Cloeck die in Alkmaar op 2 april 1917 geboren was en na de dood van haar man in Curaçao overleed op 11 februari 2008. Na zijn terugkeer op het eiland, werkte Nolte vanaf 1946 tot 1962 voor de Dienst Openbare Werken en richtte daarna zijn eigen architectenbureau op. Het echtpaar stond bij sommigen bekend als “Mama en Papa Mahaai”, had geen kinderen en woonde in het door hem zelf ontworpen woonhuis op de Lelieweg.
- Details
Ir. Cornelis Marinus (Kees) Bakker, architect (1903 Hilversum – 1989 Toronto)
door Christel Monsanto
Dit artikel verscheen eerder in druk in De Archiefvriend van december 2022
portret Kees Bakker, foto J. Bakker
Architect op twee continenten 
Kees Bakker werd geboren op 20 maart 1903 in Hilversum. Na zijn studie bouwkunde in Delft werkte hij zo'n tien jaar samen met zijn vader Barend Hendrik Bakker, die ook architect was en bovendien jarenlang fungeerde als wethouder in Hilversum. Uit de vroege periode na zijn afstuderen zijn voorbeelden van zijn ontwerpen op websites en in een boek te zien. Ook ontstond toen de familieband met de civiel ingenieur Jan Groote (1891 – 1977), die eerst in Hilversum had gewerkt en in het jaar 1939 op Curaçao benoemd was als chef van Openbare Werken. De vrouw van Groote, Elisabeth van Ammers (1904 – 1984) en de vrouw van Bakker, Anna Maria van Ammers (1906 -1994) waren namelijk zussen.
Door tussenkomst van Groote en met de dreiging van de oorlog in de rug, zette het gezin Bakker in 1940 via Lissabon voet aan wal op Curaçao. Bakker werkte maar twaalf jaar op het eiland en was de eerste bouwkundige afgestudeerd aan een TH. In het algemeen kan men zeggen dat hij in dit korte tijdsbestek een belangrijke bijdrage aan de lokale architectuur geleverd heeft. Net zoals in mijn vorige artikelen over de architecten die rond de Tweede Wereldoorlog op Curaçao werkzaam waren, zal ik gebouwen van hem, die mij persoonlijk aanspreken of waarvan ik denk dat ze voor Curaçao van waarde zijn, nader belichten en zijn overige ontwerpen in chronologische volgorde opvoeren, zoals die in de Amigoe en in het boek van ir. Ronald Gill genoemd worden.
In het leven van deze architect leek alles van een leien dakje te gaan. Direct na zijn afstuderen ontwierp hij voornamelijk in het Gooi en in Hilversum veel gebouwen, waarvan nu nog een aantal mooie voorbeelden te zien zijn. Hij trad in 1930 in Hilversum in het huwelijk met de in Loenen geboren Anna Maria van Ammers. Het echtpaar kreeg vier kinderen, twee in Hilversum en later nog twee op Curaçao. De jongste zoon werd architect net als zijn vader en had vrij snel succes met een revolutionair idee samen met zijn partner toen ze het verpauperde Granville Island in Vancouver nieuw leven inbliezen.
- Details
Fotocollectie begraafplaatsen Curaçao
door Chistel Monsanto
In 2022 schreef ik een artikel over de begraafplaatsen van Curaçao voor Gen.magazine, het tijdschrift van het CBG Centrum voor familiegeschiedenis in Den Haag, dat vier keer per jaar verschijnt. Citaten uit dat artikel werden hier gebruikt als inleiding voor de fotocollectie op de website van De Archiefvriend met graven van de verschillende kerkhoven op Curaçao.
Tot nu toe zijn foto's beschikbaar van:
- Maçonnieke begraafplaats, Otrobanda, foto’s uit 2009
- Westpunt, foto’s uit 2010
- Barber, foto’s uit 2010
- Berg Altena / Seru di Pietermaai, foto's uit 2015
- Soto, foto's uit 2015
- Jan Doret, foto's uit 2012
Voor alle foto’s geldt: copyright © Christel Monsanto
De begraafplaatsen op Curaçao heten in het Papiamento ‘santana’, naar het oudste kerkhof van de eveneens oudste katholieke kerk Santa Ana aan de Roodeweg in de wijk Otrobanda. Al vele jaren doe ik onderzoek naar de plaatselijke families van Curaçao. Op Curaçao bestaan – net als op de buureilanden Aruba en Bonaire – van oudsher vele gebruiken die rond de levenscyclus van de mens een belangrijke rol spelen. In het verleden ben ik daarop kort ingegaan in mijn handleiding Roots Karibense uit de reeks ‘Voorouders van Verre’.
De beste tijd voor het bezoek aan een begraafplaats is in de maanden oktober of november, omdat dan
- Details
Pieter Antonie van Stuivenberg, architect
door Christel Monsanto
Dit artikel verscheen eerder in druk in de Archiefvriend van september 2022
In de reeks over de architecten uit de 20e eeuw ga ik het hier hebben over het werk van Pieter Anthonie van Stuivenberg (1). De kinderen van zijn vrienden noemden hem “oom Piet”. Hij werd geboren op 14 april 1905 in Geldermalsen en was bij zijn overlijden op 11 april 1985 in Voorburg net geen tachtig jaar oud. Bij zijn eerste huwelijk in Tiel in 1928 werd op de huwelijksakte (2) als beroep "bouwkundig opzichter" aangegeven. Hij was toen 22 jaar oud en een zoon van de timmerman Arie van Stuivenberg. Zijn bruid A.J. de Haan kwam uit Nijmegen en was even oud. Kort na het huwelijk moet het echtpaar naar Curaçao vertrokken zijn. Het huwelijk bleef kinderloos. Zijn eerste vrouw overleed in 1964 in Velp, waar ze toen woonden. Daarna vertrok hij op een gegeven moment weer naar Curaçao en hertrouwde in 1970 met de veel jongere, aantrekkelijke, Russische Walentina, die in de kennissenkring als “Helushka” bekend stond (3).Zie foto hiernaast (uit particulier bezit).
Van Stuivenberg ontwierp gebouwen in een zeer persoonlijke en late Art Deco stijl, die bij het publiek nog steeds zeer geliefd is. Helaas hebben maar weinig van zijn gebouwen de tand des tijds doorstaan.
- Details
Nieuwe serie over architecten
Er is een serie artikelen over architecten op Curaçao in de twintigste eeuw. Die werden merendeels geschreven door Christel Monsanto en zijn eerder in de gedrukte versie van De Archiefvriend gepubliceerd.
De reeds geplaatste artikelen gaan over de architecten
- Ben Smit
- Alberto Badaracco
- Jacob Fresco en Gerard Roovers
- Johan H. Werner, geschreven door Helma Maduro- Molhuijsen
- Pieter A. van Stuivenberg
- Kees Bakker
- Henk Nolte
- Frits Zingel
- Guido Vetter
- Details
Een muzikale wandeling met Harry Moen
foto door mevrouw Statius
Op 19 november j.l. verzorgde Harry Moen een muzikale wandeling door Otrobanda.
Helaas konden er maar twintig Vrienden mee, daarom zullen we proberen om deze activiteit in het nieuwe jaar te herhalen. De deelnemers waren dol enthousiast over de leuke anekdotes uit het verleden over dit stadsdeel en zijn bewoners. Harry Moen wist op bijna iedere straathoek daarover iets te vertellen en daarbij passende muzikale herinneringen op zijn kuarta te spelen.
- Details
Excursie naar Blue Bay
Big Mama, een beeld van Hortence Brouwn
Op 8 december 2021 was er voor de Vrienden een busexcursie naar het terrein van Blue Bay. Na aankomst en begroeting werd het gezelschap in twee groepen verdeeld.
De ene groep werd door de bus afgezet bij het Battle Station Blaauw uit de Tweede Wereldoorlog waar Allan van der Ree een boeiende uitleg gaf. De andere groep Vrienden genoot onder leiding van Christel Monsanto van een rondleiding over het resort om alle daar opgestelde beelden te bezichtigen.
Daarna kwam de de bus met de tweede groep naar Battle Station Blaauw, waar de Vrienden uit de eerste groep werden opgepikt om de beelden te gaan bekijken en kreeg de tweede groep een rondleiding van Allan van der Ree.
Na de isolatie in verband met corona was dit weer een geslaagde activiteit van de Vrienden.
- Details
Johan Heinrich Werner, de ‘doodgezwegen’ architect
Door Helma Maduro – Molhuijsen.
Dit artikel verscheen eerder in druk in de Archiefvriend van maart 2013
Johan Heinrich Werner Jr., meestal Henk en soms ook Hans genoemd, werd in 1887 te Amsterdam geboren, als zoon van Johan Heinrich Werner (winkelier) en Maria Happel. In 1913 trad hij met Johanna van Eerden in het huwelijk, dat in 1941 werd ontbonden. Na het behalen van zijn Mulo-diploma bezocht hij, na enige tijd bij de Firma Staal en Haalmeyer in de leer geweest te zijn, de Industriële school van de Maatschappij voor de Werkende Stand. Hier behaalde hij het Einddiploma Bouwkundige. Hij werkte o.a. voor de firma Staal en Kropholler, Arch Samwel en Dr. Joseph Kuipers. Sinds 1908 was hij zelfstandig architect en voerde bouw- en waterbouwkundige werken uit voor Staatsspoorwegen en Genie. Hij was in 1915 ook betrokken bij de renovatie van het Rijksmuseum te Amsterdam
Foto: het Douanegebouw, ontworpen door J.H. Werner
Wat hem ertoe bracht om naar Curaçao te vertrekken is niet meer te achterhalen, maar in 1928 komen wij hier voor het eerst zijn naam tegen. Hij meldde zich als bouwkundige bij het Departement van Openbare werken, waar hij op 20 augustus 1928 in tijdelijke dienst werd genomen tegen een salaris van fl. 500,-- per maand (1). Op 26 oktober 1929 stuurde Werner een brief aan de Gouverneur met het verzoek voor twee maanden vrijstelling en een hoger salaris, zoals hem eerder was toegezegd. Uit deze brief blijkt ook dat hem was vergund als particulier werk te verrichten, ‘mits de dienst er niet onder leed' (2). Als antwoord hierop ontving hij een brief van 16 november waarin hem werd meegedeeld dat ‘zijn diensten niet meer zijn vereist en dat hij per 1 januari 1930 eervol ontheven zal worden van zijn werkzaamheden ’(3).
Pagina 1 van 3
